Binek otomobillerinin lastikleri hakkında bilmemiz gereken hayati konulardan bazılarını çok fazla teknik detaya girip, yazıyı sıkıcı hale getirmeden sizlere aktarmak istiyorum.
Lastiklerin Önemi ve Lastikler Hakkında Bilmemiz Gerekenler
Lastikler bir aracın en önemli, en hayati unsurlarından biridir. Aslında biridir yerine dördüdür demek daha doğrudur. Aracın ve sürücünün performansını zemine yansıtan, aracın güvenle yol almasını ve fren yapılınca da emniyetli bir mesafede durmasını sağlayan bir işlevi vardır. Binek otomobillerinin içindeki yükle birlikte genellikle 1 tondan fazla ağırlıkta olduğu ve 50 km. ile 250 km. arasında bir süratle seyrettiği düşünülürse lastikler için neden ‘hayati’ tabiri kullanıldığı daha iyi anlaşılır.
Peki, bu kadar hayati ve önemli olan lastikler hakkında yeteri kadar bilgimiz var mı ve lastikleri gerektiği kadar önemsiyor muyuz?
Lastiklerin dış görünümünün aldatıcı olduğunu, iyi durumda gibi görünen birçok lastiğin zamanla evsafını kaybettiğini, sertleşerek fren mesafesinin uzaması sonucu hayati riskler taşıdığını öncelikle bilmemiz lazım. Ayrıca patinaj yaparak motor gücünü birebir yola aktaramaz, dolayısıyla yakıt tüketimini artırır. Zemin kavraması azaldığı için virajlarda savrulma olasılığı doğar.
Lastiklerin Saklanması
Lastikler uygun koşullarda saklanmaz ise hiç kullanılmasa bile bir süre sonra sertleşirler. Kullanılmayan lastiklerin güneş ışığı görmeyen yerlerde ve oda sıcaklığında (15-25 C.) hiçbir kimyasal sıvı ve buharının olmadığı, temiz bir rafta, mümkünse bir torba içinde, üstüne ağırlık gelmeyecek şekilde saklanması gerekir. Eğer jantsız ise dik ve yan yana, jantlı ise yatık pozisyonda, üst üste konarak yerden yüksekte bir raf üzerinde muhafaza edilmelidir.
Lastikleri Değiştirme Zamanı
Bütün bu önlemlere rağmen 5 yılı aşan lastiklerin sertleşmesine mani olunamaz. Çok uygun koşullarda saklansa bile 10 yılı aşan lastiklerin kesinlikle kullanılmaması gerekir.
Lastiklerin imalattan çıkış tarihleri dış yanakların birinde 52 haftadan biri ve yıl olarak yer alır. Örneğin 44/2010 gibi. Bu rakam yılın 44.haftasında 2010 da üretilmiş olduğunu gösterir.
Lastiklerin kilometre ömürleri için bir değer vermek çok doğru olmaz çünkü aracın hangi yol koşullarında ve hangi iklimde, nasıl kullanıldığına bağlı olarak bu süre değişir. Çok kötü yol koşullarında, çok sıcak havada ve çok yüksek süratlerde, sürekli kullanıldığında 1500 km. kadar düştüğü ve çeşitli ralli şampiyonalarında lastiklerin birkaç defa değiştirildiği bile olur. Fakat bunun aksi de mümkündür. Yani 4 adet lastikle düzgün asfalt yollarda, yavaş ve yumuşak kullanarak 40 bin, 50 bin kilometre de yapılabilir.
Lastiklerde Fren Mesafesi
Lastiklerde fren mesafesi zeminin asfalt veya stabilize, kuru, ıslak, karlı ve buzlu olmasına göre değiştiği gibi, lastiğin özelliklerine, aşınma durumuna, sertleşme derecesine, hava basıncına bağlı olarak da değişir. Örneğin 50 km. süratte asfalt kuru zeminde fren mesafesi yaklaşık 8 metre iken, ıslak zeminde 16 metre, karlı zeminde 32 metre, buzlu zeminde 64 metreye kadar çıkar.
Lastiklerin Havası
Tubeless (iç lastiksiz) lastiklerin hava basıncı her marka ve model için firmalarca belirlenir. Bar veya Psi olarak ifade edilen (1 bar=14.5 Psi) bu değer aracın benzin deposu kapağında, kapı kilidinin altında veya başka bir yerinde ve kılavuz kitapçığında mutlaka belirtilir. Genellikle yolcu ve yük ağırlığına göre de birkaç psi basınç ilavesi önerilir. Mümkün olduğunca ön ve arka tekerler için ayrı ayrı belirtilen bu değerlere sadık kalmak gerekir. Sağdan soldan yapılan tavsiyelere uyarak bu değerler değiştirilmemelidir. Çünkü maalesef bu konularda yanlış bilgileri olan ve bunu önüne gelene öneren, lastik inik olursa yolu daha iyi kavrar, buzda kaymaz diyenler bile vardır.
Fırsat oldukça tekerlerin hava basınçlarını soğukken yani henüz hareket etmemişken kontrol etmekte en azından uzun yola çıkmadan önce bütün tekerleri göz kontrolünden geçirmekte fayda vardır. Seyir halinde iken belli süratlerde direksiyonda titreme varsa bu durum tekerlerde bir balans sorunu olduğunu, fren yapıldığında (direksiyon düz tutulduğu halde) araç sağa sola çekiyorsa keza ön lastiklerin hava basıncında farklılık olasılığını, kasislerde çok gürültü oluyor ve araç zıplıyorsa gereğinden fazla hava basıldığı ihtimalini düşünmek gerekir.
Aracı ve yolcuyu lastik ve içindeki basınçlı hava taşır. Bu nedenle lastiğin içindeki hava basıncının önerilen seviyede olması önemlidir. Tubeless lastikler yanaklardan yarılmadığı ve jantta eğrilik ve çatlama olmadığı sürece çivi ve benzeri şeylerin batmasıyla, hareket halindeyken içindeki hava hemen ve tamamen boşalmaz. Bu nedenle bagajımızda sigara çakmağından çalışan elektrikli bir hava pompası bulundurmak bazen stepneden bile daha gereklidir. Lastiğin havası inmişse mutlaka bir nedeni vardır. İlk işimiz bir lastikçiye ulaşmak ve inen lastiğin uzmanı tarafından tamir edilmesini ve diğer lastiklerin de bir göz kontrolünden geçirilmesini sağlamak olmalıdır. Hava basıncı düşmüş bir lastikle hem sürat yapmak hem uzun yol gitmek hayli risklidir.
Kar Lastikleri
Nasıl ki havalar soğuyunca kıyafetlerimizi ve ayakkabılarımızı değiştirip, daha kalın koruyucu olanları ve çizmelerimizi, botlarımızı tercih ederiz aracımızın da havalar soğumaya başlayıp sıcaklık ortalamaları +5 derecenin altına düştüğünde “Kar Lastikleri”ne gereksinimi vardır. Çünkü yazlık tekerler bu derecelerde kolay sertleşir. Yol tutuşu azalır. Fren mesafesi uzar. Hele bir de kar yağarsa lastiklerin performansı tehlike arz edecek kadar düşer. Kaymalar, savrulmalar başlar, direksiyon hakimiyeti iyice azalır. Kar lastikleri normal lastiklere göre bu düşük sıcaklıklarda görece daha yumuşaktır. Dişleri derin ve keskindir. Tekerin sırt deseni karda ve buzda kaymadan, yola tutunmaya göre tasarlanmıştır. Kış şartlarındaki performansları fark edilecek kadar iyidir. Özellikle yeni iken yani henüz sertleşmemişken çok daha işlevseldir. Kar lastiklerinin kışı sert ve uzun geçen yerlerde mutlaka kullanılması gerekir. Türkiye’de Akdeniz kıyı şeridinin dışında kalan iç bölgelerde ekim ayından mart sonuna kadar kar lastikleri kullanmak idealdir. Havalar ısındığında çıkarılmaları gerekir zira sıcak havalardaki performansları yazlık tekerler kadar iyi değildir ve sıcak, kuru zeminde kolay aşınırlar.
Yolunuz Açık Olsun
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder